Deze post is gecontroleerd op feitelijke onjuistheden door psycholoog Ashley Bloem (@TheInsideAcadamy). De gegeven informatie is betrouwbaar.

Wat is EMDR?

EMDR is een therapievorm die voornamelijk wordt gebruikt om een posttraumatische stressstoornis (PTSS) te behandelen. Iemand met PTSS heeft nare gebeurtenissen namelijk niet goed kunnen verwerken. Door EMDR wordt het natuurlijke verwerkingsproces op gang gebracht. Dit zorgt ervoor dat zowel mentale als fysieke klachten (op den duur) drastisch verminderen of verdwijnen.

EMDR wordt ook ingezet bij het behandelen van angst- en paniekklachten. EMDR is een veelgebruikte therapievorm die bekend staat als zeer effectief.

EMDR staat voor Eye Movement Desensitisation and Reprocessing. Tijdens een sessie zal de therapeut aan de persoon vragen om terug te denken aan de nare gebeurtenis. Ondertussen worden diverse stimuli ingezet, bv. het volgen van vingerbewegingen of lichtjes, waardoor het werkgeheugen overbelast raakt. Wanneer dit gebeurt, is er minder plaats voor de heftigheid van de herinnering, waardoor deze op een minder heftige manier opgeslagen wordt. Met deze ‘werkgeheugentheorie’ verklaart men de werking van EMDR. Wel blijft dit lastig, omdat het menselijke brein een complex orgaan is.

Uiteindelijk zorgt EMDR ervoor dat de negatieve lading afneemt. Het resultaat: de persoon krijgt weer meer grip op zijn/haar/hen leven.

De bijwerkingen

Omdat EMDR een intensieve therapievorm is die veel vraagt van de hersenen, kan iemand (heftige) bijwerkingen ervaren na het volgen ervan. Deze bijwerkingen kunnen heel erg verschillen per persoon en situatie. Het is belangrijk om bijwerkingen altijd te bespreken met jouw behandelaar, ook als je twijfelt of klachten te maken hebben met EMDR. Het kan namelijk reden zijn om de behandeling aan te passen. Gemiddeld duren bijwerkingen van EMDR 3 dagen.

Naar aanleiding van literatuur en een aantal (korte) interviews met ervaringsdeskundigen stelde De Pijnjournalist een lijst met bijwerkingen samen:

1. Vermoeidheid

Na EMDR kun je je erg moe voelen. Dit is een logische en normale bijwerking, tijdens een sessie wordt tenslotte erg veel van je gevraagd.

Ervaringen met vermoeidheid na EMDR:
“Na EMDR ben ik op school in slaap gevallen tijdens de les.”
“Ik was compleet uitgeschakeld de 3 dagen erna.”
“De dagen erna kon ik echt geen prikkels hebben.”

Tips:
– Zorg dat je de rest van de dag vrij hebt.
– Ook de dagen na EMDR is het belangrijk om voldoende rust te nemen. Probeer te luisteren naar wat jouw lichaam nodig heeft.
– Drukte en stress zijn uit den boze. Plan een sessie bv. niet in vlak voor een presentatie, feestje of belangrijke gebeurtenis. Is dit niet te voorkomen? Geen paniek: let goed op jezelf en plan rustmomenten in van te voren en achteraf.

2. Emotioneel zijn

Niemand vindt het leuk om terug te denken aan een nare herinnering. Het is dan ook logisch dat EMDR de nodige emoties met zich meebrengt – en dat deze behoorlijk hoog kunnen oplopen.

Ervaringen met emotioneel zijn na EMDR:
“Na EMDR overspoelen de emoties me vaak. Ze zijn dan zo heftig dat ik soms alleen maar kan huilen.”
“Het duurde lang voordat de therapie werkte omdat ik de emoties niet durfde te voelen.”

Tips:
– Zorg dat minstens één iemand die je vertrouwt, weet dat jij EMDR volgt. Laat diegene ook weten dat de spanningen en emoties hoog kunnen oplopen. Wat kan hij/zij/hen doen in zo’n geval?
– Probeer de emoties te voelen in plaats van weg te stoppen, ze zijn tenslotte onderdeel van de verwerking.
– Heb je er veel last van? Zoek dan contact met jouw therapeut.

3. Lichamelijke klachten

Het is inmiddels bekend dat lichamelijke klachten een symptoom kunnen zijn van PTSS. Dit wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Na EMDR kunnen deze klachten tijdelijk verergeren, maar op de lange termijn heeft EMDR meestal een positief effect.

Ervaringen met lichamelijke klachten na EMDR:
“Ik had last van misselijkheid en enorm veel hoofdpijn.”
“Door PTSS had ik chronische pijnklachten. Na EMDR verergerde de pijn, maar na verloop van tijd had ik er juist nauwelijks last meer van.”

Tips:
– Probeer de klachten niet te onderdrukken (bv. met pijnstillers). Natuurlijk hoef je ook niet onnodig te lijden, dus als het nodig is, is het nodig.
– Blijf normaal bewegen zoals je altijd doet. Belangrijk is om daarbij af te wisselen tussen rust en beweging.
– Worden de klachten niet minder en/of maak je je zorgen? Bespreek ze dan met jouw behandelaar.

4. Herbelevingen

Mensen met PTSS hebben vaak herbelevingen; ze zien de nare gebeurtenis weer in geur en kleur voor zich. Omdat EMDR het natuurlijke verwerkingsproces opstart, kun je tijdelijk vaker herbelevingen hebben. Ook kun je meer last hebben van triggers en/of nachtmerries.

Ervaringen met herbelevingen na EMDR:
“De triggers blijven maar komen. Ook komen er steeds nieuwe herinneringen naar boven.”
“In het begin had ik veel herbelevingen, maar ik merkte ook direct een positief verschil. Na een half jaar heeft EMDR me zelfs ontzettend geholpen.”
“Ik kamp met complex trauma (CPTSS) en door triggers kwam ik terecht bij de kern van mijn trauma. Ik was compleet in paniek. Nu zit er een blokkade op en moet ik eerst andere therapie volgen voordat ik weer aan EMDR begin.”

Tips:
– Praat met je behandelaar wanneer je hier veel last van hebt. Soms is iemand nog niet ‘klaar’ voor de confrontatie en is het beter om eerst een andere therapievorm te volgen.

Waarom het belangrijk is om een EMDR-behandeling af te maken

Dit lijstje is bedoeld als handvat voor iedereen die een EMDR-traject volgt of dit overweegt. Het is dus zeker niet bedoeld om je af te schrikken. Uiteraard zijn er nog andere bijwerkingen mogelijk die hier niet benoemd worden; dit verschilt tenslotte per individu.

Therapeuten zullen altijd afwegen of EMDR voor jou een geschikte behandelmethode is. Desondanks kun je overvallen worden door de heftigheid van de bijwerkingen.

Soms zorgt dit ervoor dat iemand stopt met de EMDR-behandeling. Dit wordt echter afgeraden, omdat vaak meer EMDR-sessies nodig zijn om resultaat te behalen. Daarnaast biedt jouw therapeut een ondersteunende rol. Wanneer je heftige bijwerkingen ervaart, wil dit niet zeggen dat EMDR niet werkt. Misschien moet de behandeling worden aangepast. Bespreek dit daarom altijd met jouw therapeut!

Bronnen: www.emdr.nl – emdrtherapeuten.nl – Cognitive Behavioral Therapy vs. Eye Movement Desensitization and Reprocessing for Treating Panic Disorder: A Randomized Controlled Trial, F. Horst – Healthline.com – Trouw: het geheim van het werkgeheugen – www.emdrcentrumnederland.nl